Prikkels, prikkels, de hele dag gaat het door… Waar kinderen vroeger geprikkeld van raakten van magazines of televisie, een drukke dag op school. Is het anno 2022 naast al de bovengenoemde ook van social media, gamen en vooral de zogenaamde fake beelden die ze te zien krijgen. Het zijn niet alleen de hooggevoelige kinderen die overprikkeld raken, ieder kind is gevoelig en kan overprikkels raken. Tijd om als gezin hiermee aan de slag te gaan.

Signalen herkennen

Je herkent het vast wel. Je kind zit veel in het hoofd. Piekeren over de dag door. Hoofdpijn. Moeite met in slaap komen. Moeite met doorslapen. Vermoeidheid overdag. Overdag reageert je kind feller, chagrijniger, of kort af. Moeite met concentratie op school en overlopen van emoties. Het zijn allemaal seinen die we mogen zien als ouder. Bij sommige kinderen kan dit leiden tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval. En wellicht herken je deze verschijnselen zelf ook wel. Je kind heeft continu het idee dat het iets ‘moet’. Het gevoel van onrust komt steeds meer naar voren. Thuis wordt er geen gedag meer gezegd, of er wordt niet meer gecommuniceerd. Aan tafel is het stiller. 

Kinderen kunnen zich ook leeggezogen voelen, alsof er geen energie meer door het lijf stroomt. Alsof er helemaal niks meer uit hun handen komt. Ze zien sneller beren op de weg. Vatten feedback als negatieve kritiek op. Je kind heeft meer verwerkingstijd nodig, letterlijk rust en ruimte nodig.

Kinderen nemen veel prikkels tot zich 

Kinderen zijn gevoelig, door middel van horen, zien, ruiken, voelen of proeven nemen zij waar. Ze kunnen prikkels, gevoelens, indrukken, energieën opvangen in een intensere mate en minder goed verwerken en reguleren. Voor een  ouder kan het “gewoon even boodschappen doen” zijn terwijl het voor een kind voelt als een rit in de achtbaan (bovenop de gebeurtenissen die het gedurende de dag heeft meegemaakt). Dat speelt overal waar ze komen een rol. Of ze naar de supermarkt gaan, een winkelstraat, een hockeywedstrijd of de verjaardagsvisite: overal staat die sensor aan die prikkels opvangt.

Naast al deze prikkels waar kinderen al jaren mee te maken krijgen. Is de Ipad generatie al helemaal blootgesteld aan extra prikkels. 

Het is tegenwoordig ‘normaal’ om als kind in aanraking te komen met sociale media. Je moet bijna wel als kind, want anders hoor je er niet bij. 

Kinderen krijgen een horloge/telefoon waar ze voor ‘spoed’ mee kunnen bellen. Een mobiel zodat ze op hun 10e de ouder kunnen bellen hoe laat ze thuis komen. Een Ipad om het huiswerk te kunnen maken. Op elk moment kunnen ze een belletje of berichtje verwachten waar ze iets mee moeten. In feite staan kinderen dus de hele dag ‘aan’. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de invloed van continue stroom aan prikkels die er de laatste jaren is. Vragen die naar boven komen, zijn  Wat voor effect heeft social media op de hersenen? Wat gebeurt er met de focus?

Onderzoek 

Neuro-wetenschapper Roshan Cools doet onderzoek naar verschillende hersengebieden die met aandacht en focus te maken hebben. Zij heeft hierover verteld in het programma ‘De Kennis van Nu’. In je hersenen zijn er een aantal gebieden die met name belangrijk zijn voor het hebben van voldoende gerichte aandacht en focus om bij je taak te blijven. Deze gebieden liggen met name in de voorste delen van de hersenen en bovenop je achterhoofd. Andere delen, die dieper in je hersenen liggen, zorgen ervoor dat je continu je omgeving scant op interessante, relevante prikkels maar ook op tekenen van mogelijk gevaar.  

Volgens Roshan Cools gaat het erom dat de balans tussen deze hersengebieden goed is. Als je je alleen maar focust op de huidige taak verlies je je flexibiliteit en je vermogen om open te staan voor nieuwe prikkels. Als je je echter relatief vaak op de prikkels uit de omgeving richt, wordt het steeds moeilijker om je te focussen op één taak. Een interessant inzicht wat we mee kunnen nemen bij de opvoeding van onze kinderen.

In de praktijk 

Als de telefoon afgaat reageren je hersenen hier vrijwel altijd op. Ook als je niet meteen op je telefoon kijkt, ben je je toch bewust van de prikkel die binnen is gekomen. Je aandacht gaat er even naar toe. Ook kinderen worden getriggerd om steeds even te “checken” wat er binnenkomt. Een berichtje op je telefoon of computer dat je aandacht vraagt activeert dus de gebieden die erop gericht zijn om je omgeving telkens te scannen en te bepalen wat relevant is.

Onderzoeker Niels Taatgen doet onderzoek naar multitasking. Iets wat we dus vrij veel doen als je werk of school combineert met sociale media, mails en whatsappjes. Uit zijn onderzoek blijkt dat we wel twee dingen tegelijk kunnen, maar dat we ze niet zo goed en snel doen als wanneer we ze één voor één zouden doen. Vooral als beide taken moeilijk zijn en je er je werkgeheugen voor moet gebruiken, gaat het uitvoeren van de taak langzamer. Uit de hersenscans die tijdens het onderzoek van Niels Taatgen zijn gedaan, komt naar voren dat de hersengebieden die een belangrijke rol spelen in het werkgeheugen actiever zijn tijdens multitasking, wat erop wijst dat deze gebieden harder moeten werken om de taak nog goed te kunnen doen (bron: Niels Taatgen via De Kennis van Nu). 

Je kind helpen met ontprikkelen

Je kan je kind leren om rust momentjes op de dag in te plannen. Dat verschilt ook per kind en per moment. Lees hier suggesties/tips om je kind te helpen ontprikkelen:

• Doe samen yoga oefeningen
• Luister naar muziek of een luisterverhaal
• Kauwen op een amber stenen- ketting of armband
• Zing samen een liedje
• Dans samen in de woonkamer
• Draag oordoppen of een geluidwerende koptelefoon
• Lees een boek
• Tekenen of kleuren
• Schommelen en of springen op een trampoline
• Laat je kind dingen sorteren
• Knuffelen met een huisdier.

Laten we met z’n allen proberen de prikkels voor onszelf en onze kinderen te minderen.

Tot slot

Het is soms best lastig om al die prikkels buiten de deur te houden. We leven in een snelle maatschappij, waarin alles steeds sneller lijkt te gaan. Focus dan ook op de rust en vraag hulp als je jij en of je gezin te snel overprikkeld raakt.